Монголчуудын эрийн гурван наадам нь эрт дээр үеэс эх үүсгэлтэй бөгөөд аян дайнд мордох, дайн байлдаанд ялах, хаан өргөмжлөх, эр цэргээ бүртгэх, тэнгэр хангайг тахих зэрэг ёслолыг үйлдэхэд эрийн гурван наадмыг дагалдуулан хийдэг байжээ. Энэ баяр наадмын үед эр хүний самбааг сорих бөхийн барилдаан, нум сум харвах эрдэм, хүлэг морины хурд сорих уралдаан гэсэн гурван төрлийн тэмцээн тусгай ёс журмын дагуу болдог. Монголын наадам Хүння гязрний нэгдсэн төр байгулагдсан МЭӨ I-II зуунд яззссэн хэмээн тодорхойлдог。 Тухайн зед морь, бөх, сурыг тулгар төрийн язосэл хэмээн яздэг байж。 Учир нь газар нутаг, эх орноо хамгаалахад эр хянд энэ гурван чадвар хэрэг болох нь зайлшгязй。 Тухайлбал морийг гарамгай унахын сацуу нум сум тавьж дайснаа устгана。 хÖTOUMITHIPIS